عبادت تمرینی
در کنار پدر مشغول نماز بود. نماز کاملاً جدی و موقرانه. اما به محض این‌که فیلم‌برداری از این دختر چهار ساله شروع شد، از خجالت نماز را رها کرده و پا به فرار گذاشت. پدر نیز که از علمای برجسته بود ناگهان سر از سجده برداشت و شروع کرد دختر کوچکش را صدا بزند. من که تازه از راه رسیده بودم و پدر تعجبم را دید، گفت: این نماز برای تمرین و آموزش است.

پرورش ایمان در کودک
والدین و مربیان باید متوجه باشند که در راه تربیت کودک، مذهب بزرگ‌ترین یار و مددکار آن‌هاست. ایمان و اعتقاد مشعلی است که تاریک‌ترین راه‌ها را روشن می‌سازد. وجدان‌ها را حساس و بیدار می‌سازد. هر کجا منحرفی وجود داشته باشد. او را به آسانی به سوی راستی رهبری می‌کند.
پرورش ایمان و اخلاق پسندیده در روان کودک یکی از حقوق فرزندان در آیین اسلام است. حضرت سجاد علیه‌السلام می‌فرماید:
و أنک مسئول عما ولیته به من حسن الأدب و الدلاله علی ربه1.
تو نسبت به کسانی که سرپرستشان هستی، در مورد تربیت نیک و راهنمایی آنان به سوی پروردگار، مورد سؤال قرار خواهی گرفت.
هم‌چنین پیشوای گرامی اسلام صریحاً از پدران و مادرانی که به تربیت دینی کودکان خود بی‌اعتنا هستند، برائت جسته است.
روی عن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله: إنه نظر إلی بعض الاطفال فقال: ویل آخر الزمان من آبائهم فقیل یا رسول الله، من آبائهم المشرکین؟ فقال لا من آبائهم المؤمنین لا یعلمونهم شیئاً من الفرائض و إذا تعلموا أولادهم منعوهم و رضوا عنهم بعرض یسیر من الدنیا فأنا منهم برئ و هم منی براء2.
رسول خدا به برخی از کودکان می نگریست و می فرمود: در آخر زمان وای بر پدر و مادر این¬ها. پرسیدند: ای رسول خدا، والدین مشرک را می¬گویید؟ فرمود: نه. والدین مؤمنی که واجبات را به این کودکان نمی¬آموزند و اگر فرزندان واجبات را یاد بگیرند، منعشان می کنند و آنان را به بهره ای اندک از دنیا خرسند می سازند  من از آنان بیزارم و آنان از من دورند.
بدون تردید تعلیمات اخلاقی و مذهبی بیش از سایر مسائل بر عهده خانواده است زیرا تربیت بدون اخلاق جز جنایت‌کار زیرک چیز دیگری به بار نمی‌آورد. و از طرف قلب انسان،‌ بدون مذهب نمی‌تواند به سوی اخلاق بگراید و اگر کسی بخواهد اصول اخلاقی را بدون مذهب بیاموزد مانند این است که قصد کند پیکری زنده اما بدون تنفس به وجود آورد.
نخستین تصویری که کودک از خدا در ذهن خود ترسیم می‌کند از روابطش با پدر و مادر سرچشمه می‌گیرد و هم‌چنین آگاهی او از اطاعت، بخشندگی و راستی با طرز عمل خانواده بستگی دارد و همه این مسایل باید در نخستین سال‌های کودکی انجام پذیرد زیرا در این سال‌ها ذهن طفل بهتر از مواقع دیگر برای ضبط آن‌چه درک می‌کند آمادگی دارد.
پدر و مادر وظیفه دارند خدا را با همه نیرو و نیکی، با همه اراده و بزرگی به فرزندان خود بشناسانند و برای این منظور می‌توانند از دو منبع سرشار و غنی مذهب و طبیعت استفاده ببرند.
فرزندانی که از اول با ایمان به خدا تربیت می‌شوند، اراده‌ای قوی و روانی نیرومند دارند. مثل حضرت یوسف که 9 ساله بود. وقتی از چاه بیرون آوردند و او را به عنوان برده فروختند، یکی گفت: نسبت به این طفل غریب نیکی کنید. یوسف که این جمله را شنید، گفت: آن کس که با خداست گرفتار غربت و تنهایی نیست. این ناشی از اطمینان خاطر و آرامش روان اوست.
برای این‌که کودکان از اول مؤمن و خداپرست تربیت شوند، لازم است بین جسم و جان آن‌ها نیز از نظر ایمانی هماهنگی برقرار باشد. به همین جهت از طرفی اسلام دستور داده فرزندان را به خدا متوجه کنید و از طرفی دستور داده اطفال را به نماز و عبادات تمرینی وادارید.
عن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله، قال: مروا صبیانکم بالصلاة إذا بلغا سبعاً3.کودکانتان را هنگامی که به 7 سالگی رسیدند، به نماز تمرین  دهید.
عبادات تمرینی کودک، اثر درخشانی در روان طفل می‌گذارد. ممکن است طفل الفاظ و عبارات نماز و دعا را نفهمد ولی معنی توجه به خدا، راز و نیاز با خدا، استمداد از خدا و ... را در عالم کودکی خود درک می‌کند. امیدوار بار می‌آید و دلش به رحمت او مطمئن می‌گردد و در باطن خود تکیه‌گاهی برای خود حس می‌کند که از این نیروی نهانی در مواقع سخت و پیشامدهای ناگوار استفاده کند و شخصیت خود را حفظ کند.
الَّذِینَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ رعد/13 همان کسانى که ایمان آورده‏اند و دل¬هایشان به یاد خدا آرام مى‏گیرد آگاه باش که با یاد خدا دل ها آرامش مى‏یابد.
نیایش همیشه نتیجه دارد. حتی اگر این نتیجه آن نباشد که ما می‌خواسته‌ایم. به این جهت بایستی از آغاز زندگی کودکان را عادت داد که زمانی کوتاه در سکوت و آرامش به خصوص با نیایش بگذرانند. هر کس که یک بار موفق شد، می‌تواند هر وقت که بخواهد می‌تواند به دنیای مافوق تصاویر اشیا و کلمات برسد، آن‌وقت کم‌کم تاریکی‌ها محو می‌شود و نوری از میان تاریکی جریان می‌افتد.

پی‌نوشت‌ها
1. تحف العقول، ص 263.
2. مستدرک الوسائل، ج2، ص 625.
3. مستدرک الوسائل، ج2، ص 171.

این مطلب در شماره 11 ماه نامه نسیم وحی هم چاپ شده است.